Operatie Steenbreek

U kent ze wel: die geheel betegelde tuintjes of het paadje naar de voordeur en voor de rest een grote grindbak alsof er ieder moment een raceauto de bocht uit kan vliegen. Allemaal omdat men een onderhoudsarme tuin wil hebben. Iedereen met een beetje tuinervaring weet dat zelfs met zo’n stenen voortuin het een illusie is. De eerste tijd gaat het goed, maar al snel weten zaden en sporen de kiertjes te vinden en kleuren de stenen steeds groener. Met veel moeite is de natuur wel weer te beteugelen maar fraai is het niet. 

Waarom niet kiezen voor meer groen en kleur in plaats van zo’n betontuin? Mens en dier worden er gelukkig van en het biedt nog meer voordelen. Met de juiste inrichting is zo’n tuin op den duur wellicht zelfs minder arbeidsintensief dan de betonversie. 

Gemeenten geconfronteerd met bezuinigingen hebben eens vergeleken wat nu de kosten zijn van het aanleggen en beheren van diverse soorten verharding ten opzichte van ‘groen’. Al snel blijkt dat verharding en het onderhoud ervan (aanleg en vervanging meegerekend) een veel duurdere optie zijn. 

Daarbij is nog geen rekening gehouden met het feit dat al die verharding zorgt voor grote piekbelasting van regenwaterafvoer. Afgelopen jaren kregen we in Nederland al met regelmaat te maken met volgelopen kelders en straten. De verwachting is dat dit soort zware buien in de toekomst alleen maar frequenter zullen voorkomen. 

Steenbreek
De actie "Operatie Steenbreek" is vernoemd naar het plantje Steenbreek (Saxifraga) waarvan de naam is afgeleid van de Latijnse woorden 'saxum' = 'steen' en 'frangere' = 'breken'. Veel soorten van dit geslacht lijken daadwerkelijk steen te kunnen breken en treffen we aan in spleten en ruimtes in rotsen van berggebieden. Bij Operatie Steenbreek breken we ook stenen weg om plaats te maken voor planten! 

Groen in de stad
In de stad heeft al dat steen nog meer nadelige effecten. Het verergerd het hitte-eilandeffect (Urban Heath Island). Temperaturen in de stad kunnen tot wel 7°C hoger oplopen als in het buitengebied.

Een versteende leefomgeving vermindert de biodiversiteit. Vlinders, (wilde) bijen en andere insecten kunnen er zich niet voortplanten en leven. Met als gevolg dat veel vogelsoorten, vleermuizen en andere dieren die afhankelijk zijn van deze insecten ook niet overleven in de stad.

In periodes van droogte heeft al die bestrating een omgekeerd nadelig effect dan wateroverlast. Planten en bomen kunnen niet profiteren van vocht dat door de grond is gebufferd, omdat al het water steeds snel is afgevoerd. 

Groen om ons heen zorgt voor luchtzuivering (fijnstof) en werkt stress verlagend. Patiënten die in een groene omgeving mogen genezen blijken sneller te herstellen. Groen zorgt voor ontspanning, plezier en er valt altijd iets te ontdekken. Zelfs bijzonder drukke kinderen komen er tot rust of kunnen er uitrazen. 

Stenen tijdperk 
We lijken in een stenen- of misschien beter gezegd betonnen tijdperk beland. Om mensen hiervan bewust te maken is op 28 januari 2015 in Leeuwarden officieel gestart met Operatie Steenbreek. Deskundigen hielden een symposium in hogeschool Van Hall/Larenstein ondersteunt door onderzoeken van studenten over hoe onze tuinen weer leefbaar kunnen worden. Ze laten zien dat een groene tuin niet per definitie heel duur hoeft te zijn en dat bestrating in aanschaf een veel duurdere oplossing is. 

De steden Leeuwarden, Amersfoort, Groningen, Den Haag en Eindhoven hebben al ervaring met dit soort projecten. Samen maken we de stad tot een groene oase met leefruimte voor mens en dier.