Duizenden ‘streektuinen’

Dat tuinverhaal begint met een jeugdherinnering uit de jaren negentig van de vorige eeuw toen Gerrits een tiener was, en nog in Overijssel woonde. Daar mocht hij van de buren een stukje vochtig grasland beheren. Te nat voor grote machines ging dat met de zeis - en bovendien gefaseerd (altijd een deel laten staan). ‘Voordeel van de zeis is dat je als maaier ook heel veel ziet en hoort.’

Honderden bloemen

Hij haalt een beeld voor de geest van honderden bloemen: kattenstaart, valeriaan, moerasspirea, moerasrolklaver. Daarboven ‘explosieve hoeveelheden’ graslandvlinders: dikkopjes, kleine vossen, zandoogjes - tientallen tegelijk. Nestjes van dwergmuizen tussen de grashalmen. En ook rond de poel krioelde het van het leven: libellen, kikkers, padden en salamanders.

‘In Nederland heb ik nooit meer zo veel leven in aantallen en soorten gezien’, vertelt Gerrits. ‘Maar als ik daaraan terugdenk, krijg ik hetzelfde gevoel dat ik vandaag de dag krijg als ik met mijn tuin bezig ben.’ Samen met zijn vrouw heeft Gerrits hun tuin bij een doodnormaal rijtjeshuis in Molenhoek, op de grens tussen Gelderland en Limburg, omgetoverd tot een waar paradijsje voor natuurlijk leven.

Gevraagd naar wat hem beweegt, komt de herinnering aan zijn ouderlijk huis naar boven - die plek, bruisend van het natuurlijk leven. Het is helaas de vraag of het daar nog steeds zo mooi is. De genoemde graslandvlinders zijn sinds 1990 meer dan gehalveerd, en het geheel van vliegende insecten is zelfs met driekwart achteruitgegaan.

Invloed van tuinen

Dat weten we sinds een Nijmeegse studie uit 2017 die bij velen insloeg als een bom - en die Gerrits, inmiddels een veertiger en verhuisd naar het zuiden - anders deed kijken naar zijn eigen achtertuin. ‘Ik wilde graag iets doen en bedacht me dat de enige plek met directe invloed, mijn eigen tuin is. Daarop besloot ik het tegelterras te halveren.’ Zo ontstond meer plek voor inheemse planten.

Inmiddels wordt de tuin steeds rijker aan natuurlijk leven en raakt deze ook steeds meer verbonden met bijzondere natuur in de omgeving. Molenhoek ligt op de rand van de stuwwal achter Nijmegen, en ook op korte afstand van de Maas. Beide ecologische streken zijn terug te zien aan de soorten in de tuin. Zo groeit er de tweestijlige meidoorn, een zeldzame bloesemstruik die nog voorkomt in oude bossen van het Rijk van Nijmegen, naast bijvoorbeeld wilde marjolein en het rapunzelklokje, een icoonsoort voor de uiterwaarden van de Limburgse Maas.

Streektuinen initiatief

Gerrits besloot de tuin ook aan te melden bij Streektuinen. Dat initiatief moedigt Nederlanders aan om in hun tuin plek te geven aan lokale natuur. Dat is niet alleen leuk vanwege de identiteit die het aan tuinen geeft, maar óók effectief voor biodiversiteitsherstel. Neem de 360 soorten wilde bijen in Nederland: in elke streek komen weer andere soorten voor, met andere voorkeuren. Dat geldt ook voor de duizenden soorten nachtvlinders, die vaak ook weer afhankelijk zijn van specifieke streekplanten.

Maar hoe krijg je zulke streekplanten in je tuin? Jan Gerrits koopt een deel van de planten bij een gespecialiseerde inheemse kwekerij bij hem om de hoek. De rest van de planten en ook gebruikte zaden komen van Cruydt-Hoeck, een kwekerij van inheemse zaden en planten die 25 verschillende streektuinmengsels heeft ontwikkeld, geschikt om zelf een streekeigen bloemenweide aan te leggen. Dat gaat dan om soorten die van oorsprong thuishoren in de streek, goed tot hun recht komen in tuinen én hoge waarde hebben voor lokaal voorkomende bijen en vlinders.

In de streektuin in Molenhoek groeien ook ‘aanwaaiers’, zoals Sint-Janskruid, een algemene soort van bloemrijke bermen, en bijvoorbeeld vingerhoedskruid, een voorjaarsbloeier die kan zijn aangewaaid uit de bossen van de stuwwal en waar vooral hommels blij van worden. Ook de heggenrank - een icoonsoort voor zowel het Rijk van Nijmegen als de Limburgse Maasstreek - is spontaan gekomen, vertelt Gerrits.

Druk bezochte tuin

Dat bloemen en insecten nauw samenleven ziet Gerrits in eigen tuin. De heggenrank wordt druk bezocht door de heggenrankbij en ook het eveneens van deze klimplant afhankelijke heggenranklieveheersbeestje, een soort die alleen voorkomt in de zuidwestelijke duinen, Limburg en het rivierengebied rond Nijmegen.

Zo vertelt Gerrits dat vele soorten in zijn tuin hun ‘waardplantfunctie’ hebben bewezen: overdag fladderen icarusblauwtjes rond de rolklaver, ’s avonds silene-uilen rond de avondkoekoeksbloem. En rond de wilde reseda zoemen resedamaskerbijen. Gerrits: ‘Ik hoop dat steeds meer mensen kiezen voor inheemse planten en minder strak en aangeharkt. En ik vind het heel fijn om te weten dat er meer mensen zijn die echt iets willen veranderen, in positieve zin.’

Ware winst | Streektuinen, partner van Genoeg

Deze pagina’s zijn verzorgd door zorgvuldig geselecteerde partners van Genoeg: ondernemers met ware winst als doel. Zij werken sociaal, duurzaam en eerlijk. Door hun financiële bijdragen maken ze onze activiteiten mogelijk.