Red de wilde bij!

Wild en inheems zijn de toverwoorden als het gaat over het bevorderen van biodiversiteit. We hebben in Nederland 350 soorten wilde bijen en hommels die het moeilijk hebben. Wanneer je hen, en andere insecten wilt ondersteunen, zaai dan èchte inheemse bloemen in, of poot planten, bomen en hagen die van nature in Nederland voorkomen. 

Sinds Duitse en Nederlandse onderzoekers in 2017 aantoonden dat de hoeveelheid insecten in Europa in 27 jaar afnam met 75%, staat hun welzijn hoog op de agenda. Eenvoudigweg omdat insecten onmisbaar zijn. Ze staan aan de basis van biodiversiteit omdat zij in de voedselketen worden gegeten door vogels en een grote rol spelen bij de bestuiving van planten. In Nederland barst het sindsdien van de lokale initiatieven waarbij met veel enthousiasme bloemen worden ingezaaid die goed zijn voor bijen en vlinders, maar ook landelijk wordt groots ingezet met het nationale Deltaplan Biodiversiteit dat eind 2018 het licht zag.
Wilt u thuis ook iets doen, zaai dan niet zomaar een zakje bloemenzaad, maar zaai echte inheemse bloemen. De inheemse plant - planten die van oudsher in Nederland voorkomen en die zich thuis voelen in ons ecosysteem - is cruciaal als we succesvol willen zijn in onze aanpak om de insectenafname terug te dringen en de biodiversiteit te bevorderen. Vogels en insecten zoals wilde bijen en vlinders zijn vaak goed aangepast én zeer afhankelijk van deze inheemse vegetatie voor hun voedsel en voortplanting. Wilde bloemen trekken daarom gemiddeld meer insecten aan dan zogenaamde ‘exoten’. Zo hebben de rupsen van de Atalantavlinder juist brandnetels nodig om hun eitjes op af te zetten - om deze reden een waardplant genoemd - en haalt de wilde Slobkousbij zijn stuifmeel specifiek bij waardplant de Grote wederik. Wanneer deze planten er niet zijn, komt hun voortbestaan in het gedrang. Vogels eten weer insecten (en zaden van de planten) en komen in het nauw bij een gebrek daaraan. Zo vervullen inheemse planten een essentiële rol in ons ecosysteem.
Door het creëren van inheemse wilde bloemenweides kunnen we dus een substantiële bijdrage leveren aan het vergroten van de biodiversiteit. En, hoe groter de biodiversiteit – de verscheidenheid aan planten en dieren - hoe gezonder en weerbaarder een ecosysteem. 

Maar onze tuinen staan vol exoten?!
Al eeuwen slepen botanisten en avonturiers kleurrijke planten naar Europa toe. Gevonden op een onherbergzame berg in China of de jungle van Suriname namen ze – in vroegere tijden zelfs met gevaar voor eigen leven – deze vaak kleurrijke exemplaren mee naar hun thuisland. In Europa belandden de planten in hortussen (botanische tuinen) van vooraanstaande universiteiten of in de tuinen van welgestelden. Vandaag de dag introduceren kwekers nieuwe vondsten op de markt en creëren zij vele cultivars van deze zogenaamde ‘exoten’ (planten die oorspronkelijk niet in Nederland thuishoren en ook niet ingeburgerd zijn). Ook inheemse planten worden gecultiveerd zoals bijvoorbeeld het viooltje dat in eindeloze kleurvariaties beschikbaar is. Het heeft ons een rijke flora opgeleverd in de Nederlandse tuinen en het openbaar groen. De stokroos, camelia, de hibiscus, de gekweekte viooltjes, vele rozen, magnolia’s; de lijst is lang. Ze zijn allemaal prachtig. Maar…. veel van de 350 soorten wilde bijen die in Nederland voorkomen hebben er weinig aan. En dat geldt ook voor veel andere inheemse insecten zoals vlinders, zweefvliegen, wantsen, torretjes, plantparasieten en schimmels. 

Veel initiatieven richten zich onbewust – door een gebrek aan kennis - op het ondersteunen van de honingbij door bloemenweides in te zaaien met kleurrijke eenjarige exoten. De honingbij is een generalist; hij haalt met plezier zijn nectar bij exoten. Deze zaadmengsels zijn dus wel aantrekkelijk voor honingbijen, maar voor de meeste wilde bijen en andere organismen is het belangrijk om de inheemse bloem terug te laten komen in onze tuinen, bermen en grasland. 

Wat kan ik doen?
Biodiversiteit verbeteren begint op kleine schaal in jouw tuin. Cruydt-Hoeck stelde speciaal een top 10 samen van ‘makkelijke’ inheemse tuinplanten die goed zijn voor de biodiversiteit. 

De Cruydt-Hoeck top 10 van makkelijke inheemse planten in de tuin.

Aan de slag! 

Welke plek is geschikt voor inheemse planten in mijn tuin?
In feite is iedere plek geschikt zolang er maar voldoende licht, water en grond is. Dit kan dus ook op een balkon in een plantenbak. Een plekje in de zon is het mooiste en geeft de meeste bloei, maar ook in de schaduw of halfschaduw kun je aan de slag. Daar kun je meer werken met bladplanten zoals varens en in het voorjaar zijn er natuurlijk de verwilderingsbollen die je in het najaar kunt planten. Wanneer je een iets grotere tuin hebt, dan kun je ook goed zorgen voor variatie in je vegetatie. Meer variatie is beter voor meer biodiversiteit. Dus niet alleen bloemen in de zon, maar ook rommelhoekjes, een paar brandnetels, wat schaduwplanten, stapelmuurtjes enzovoorts. Biodiversiteit draait niet alleen om vlinders en bestuivende insecten; ieder beestje en ieder plantje heeft zo zijn functie in het grotere geheel. 

Hoe kies ik de juiste zaden en planten?
Om de juiste zaden en planten goed te kunnen kiezen is het verstandig de beschikbare situatie als uitgangspunt te nemen. Zet dus geen schaduwplanten in de volle zon en verwacht geen uitbundige bloei van een zonplant in de schaduw. Hetzelfde geldt voor de bodem. Tuinier je op arm zand, dan vinden kleiplanten het daar minder fijn en op de vette klei voelen zandplanten zich niet altijd goed thuis. Op de website van Cruydt-Hoeck (www.cruydthoeck.nl) kun je filteren op verschillende punten om tot een goede keus te kunnen komen. 

Help, ik heb geen groene vingers?!
Zonder groene vingers een inheemse wilde bloementuin aanleggen kan, maar het helpt als je weet waar je mee bezig bent. Op de website van Cruydt-Hoeck geven we veel tips en advies. Geen tijd, maar wil je wel een natuurlijke tuin met veel inheemse planten? Huur dan een professional in van Vakgroep Wilde Weelde (www.wildeweelde.nl) inhuren. Bij deze vakgroep zijn ruim 200 ecologisch werkende hoveniers, tuinontwerpers en kwekers uit heel Nederland aangesloten, dus er zit altijd wel een bij jou in de buurt. In hun nieuwsbrief geven ze ook handige tips over natuurrijk tuinieren. 

Hebben wij je geïnspireerd en wil je meer weten over inheemse planten en biodiversiteit?
Deltaplan biodiversiteit: www.samenvoorbiodiversiteit.nl
Maarten Immerzaal van Buro Bakker, een ecologisch adviesbureau, deed onderzoek naar het biodiversiteitspotentieel van inheemse planten. Lees meer over zijn onderzoek op Nature Today. https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=24827 https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/hup-wilde-bijen-hup-hommels-ze-zijn-net-zo-belangrijk-voor-de-bestuiving-als-de-honingbij~be8abe87/https://www.trouw.nl/groen/-insecten-zijn-aan-het-verdwijnen-~a7c51c26/https://www.vlinderstichting.nl/wat-wij-doen/vlinders-beschermen/rode-lijst-dagvlinders/ www.wildebijen.nl